کد مطلب:46976 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:28

گنجینه پرسمان » قرآن

محمد, علي , فاطمه و قرآن در لغت چه مفهومي دارند و خداوند از اين اسم ها چه منظوري دارد؟

خواهر گرامي ! با وجود اين كه در سن نوجواني هستي و در دبستان به تحصيل اشتغال داري , ولي سؤالي به بزرگي ذهن و معلومات انديشمندان محقق و دانشمندان جستجوگر طرح نموده اي . اين ذكاوت وبزرگ انديشي را به شما تبريك مي گوييم و موفقيت شما را در كسب علوم دين و معارف الهي از خداوند مسئلت داريم . اسماي مبارك پنج تن , از اسم خداوند گرفته شده است . به بيان ديگر: اسم هاي مبارك محمد و علي و فاطمه وحسن و حسين : به منزلهء ساقه و شاخه هايي هستند كه ريشهء همهء آن ها اسم خداوند است . جناب سلمان فارسي در يك حديث مفصل از پيامبر اكرم 6نقل مي كند كه حضرت فرمود: .()

(پـاورقي 2.علامهء اميني , فاطمة الزهرا, ص 45 محمد باقر مجلسي , بحار, ج 37 ص 47و ج 36 ص 245

1 محمد در لغت چه مفهومي دارد و آيا خداوند از آن منظوري داشت ؟

محمد به كسي گفته مي شود كه در او صفات و خصلت هاي نيكويي وجود داشته باشد و به خاطر آن صفات صاحبان عقل و علم آن فرد را مورد مدح و ستايش قرار دهند. به همين سبب است كه خداوند و همهء فرشتگان آسمان به پيامبر اسلام , سلام و درود مي فرستند و از او ستايش مي كنند و از همهء مؤمنان مي خواهند كه آنان نيز از خداو فرشتگان پيروي كنند و بر پيامبر اسلام سلام بفرستند:()

صلّوا عليه و سلّموا تسليماً>.

دانشمند لغت شناس راغب اصفهاني مي نويسد: لفظ محمد به معناي حقيقي كلمه به فردي اطلاق مي گردد كه اخلاق و حالات و برخورد و معاشرت او پسنديده و شايستهء ستايش و مدح باشد و چون طبيعت و سرشت او محمودو پسنديده است . همهء افعال و رفتارهايش همانند اخلاق و برخوردهايش نيكو و پسنديده مي باشد و انتخاب اسم براي پيامبر اسلام به همين خاطر بود و لذا خداوند در توصيف اخلاق پسنديده اش مي فرمايد: .()

(پـاورقي 2.قلم (68 آيهء 4

بعد مي نويسد: اين كه خداوند از قول حضرت عيسي 7به مردم بشارت و مژده مي دهد كه بعد از من پيامبري خواهد آمد كه اسمش است . مي خواهد اين پيام را بدهد. هم چنان كه اسم او است , اخلاق و رفتار اونيز پسنديده ترين و نيكوترين است و با اين كه در كرهء زمين و در ميان انسان ها او بيش تر به معروف است ,ولي حضرت عيسي در معرفي پيامبر اسلام , او را به اسمي كه بيشتر ميان فرشتگان آسمان مشهور است . به مردم شناساند, زيرا او مي خواست در ضمن به مردم بگويد كه اخلاق و عملكردها و دين پيامبر اسلام نيكوتر از دين واخلاق من و همهء پيامبران گذشته است .()

(پـاورقي 3.خصّ لفظة احمد فيما بشّر به عيسي , تنبيهاً أنّه أحمد منه و من الذين قبله (مفردات الفاظ القرآن , ص 130.

2 مفهوم عليّ در لغت چيست و خداوند از انتخاب اين اسم براي اميرالمؤمنين چه منظوري داشته است ؟

خداوند كه اسم خاص و ذات مباركش است , اسم هايي را براي خود برگزيد كه هر اسمي بيانگر يكي ازصفات عالي او است و آن اسم ها را مي نامند. هر چند صفات خدا همانند افعال و ذاتش نامحدوداست , اما براي اين كه ما انسان ها كه علم و فكرمان محدود است , بتوانيم در حد توان و ظرفيت بينش و دانش خود,خدا را بشناسيم , خويشتن را با نام هايي معرفي نمود. حضرت امام رضا7مي فرمايد: بود, چون بالاترين اسم ها است >.()

(پـاورقي 4.فأوّل ما اختار لنفسه , العليّ العظيم لانّه اعلي الاسماء كلّها, فمعناه الله و اسمه العليّ العظيم , هو أوّل اسمائه لاءنه عليٌّ علي كل شي ٍ (محمد باقر مجلسي ,بحارالانوار, ج 4 ص 88.

خداوند به نام دوبار و چهار بار به صورت و دوبار در قرآن ذكر شده و مشتقات آن فراوان به كار رفته است . دانشمندان اهل لغت در بيان مفهوم (علي ّ> مي نويسند: العليّ الذي ليس فوقه شيءٌ في المرتبه ;() عليّ حقيقي كسي است كه مقام و منزلت او به قدري رفيع و بلند مرتبه باشد كه بالاتر از او كسي (پـاورقي 1.مجمع البحرين , ج 2 ص 241

وجود نداشته باشد>.

وقتي اين لفظ را در مورد خداوند به كار برديم مثل معنايش اين است كه خداوند بزرگ تر از آن است كه ستايش گران و مدح كنندگان بتوانند حقيقت ذات و صفات او را توصيف نمايند و يا عارفان حقيقت او رابشناسند.()

(پـاورقي 2.راغب اصفهاني , مفردات الفاظ القرآن , ص 357

خداوند, اولين اسمي كه براي خود انتخاب نمود, آن را براي اولين جانشين و خليفهء پيامبرش پسنديد. گويامي خواهد بفرمايد: علي بعد از پيامبر يكتا و بي همتا است . اميرالمؤمنين 7از چنان شأن و منزلتي برخوردار است كه هيچ كس جز خدا و پيامبر اسلام نمي تواند او را بشناسد واو را آن گونه كه هست مدح و ستايش نمايد, چنان كه پيامبر اسلام 6فرمود: .()

(پـاورقي 3.محمد باقر مجلسي , بحارالانوار, ج 39 ص 84

3 مفهوم فاطمه در لغت چيست و منظور خدا از انتخاب اين نام چه بود؟

فاطم و فاطمه در لغت به كسي گفته مي شود كه از چيزي جدا گشته و يا چيزي را از خود دور ساخته است () و(پـاورقي 4.اقرب الموارد, ج 2 ص 933

به زن شيردهي گفته مي شود كه مدت شيردادنش تمام شده و بچه را از شير گرفته است .()

(پـاورقي 5.مجمع البحرين , ج 4 ص 414

روزي پيامبر اكرم 6از دخترش حضرت فاطمه پرسيد: مي داني كه چرا نام فاطمه براي شما انتخاب شد؟علي 7كه در كنارش نشسته بود, از پيامبر اكرم 6خواست خودشان پاسخ اين سؤال را بدهند. پيامبراكرم 6رمود: علت انتخاب اين اسم براي دخترم اين بود كه خداوند, فاطمه و فرزندان او را از آتش جهنم روز قيامت دورنگه داشته است .

محب الدين طبري در كتاب بعد از نقل روايت مذكور از ابن عساكر مي نويسد: اين حديث را امام علي بن موسي الرضا7از جدش پيامبر اكرم 6با مقداري تفاوت چنين نقل كرده است : .()

(پـاورقي 1.فاطمه الزهراء, گفتار علامه اميني , تنظيم چايچيان (حسان ), ص 79

مرحوم طريحي در مجمع البحرين مي نويسد:

4 قرآن در لغت چه مفهومي دارد و هدف از اين نامگذاري چه بود؟

قرآن در اصل , مصدر (ريشهء لغت قرأ) است به معني خواندن .

مصدر گاهي به معني مفعول است و گاهي به معني فاعل , در صورت اوّل قرآن به معني يعني كتابي خواندني () است . كتابي كه شايسته است انسان آن را بخواند و در معاني آن دقت و تدبّر نمايد.

(پـاورقي 2.سيد علي اكبر قرشي , قاموس قرآن , ج 5 ص 262 الميزان , ج 2 ص 17 ترجمهء مصباح يزدي .

به بيان ديگر: ميان همه كتاب هايي كه در عالم هستي وجود دارد, تنها كتابي كه به معناي حقيقي كلمه شايسته است مطالعه شود و بايد آن را خواند و در آن انديشه نمود, اين كتاب است .

در صورت دوم : قرآن يعني كتابي كه جامع همهء حقايق هستي است () و هر آن چه كه خير و خوشبختي و سعادت (پـاورقي 3.همان .

بشر را تأمين و تضمين مي كند, در آن جمع شده است , چنان كه خود قرآن مي فرمايد: .()

(پـاورقي 4.نحل (16 آيهء 89

واژهء قرآن هم اكنون اسم كتابي است كه بر نبيّ مكرّم حضرت محمد6نازل شده است و هم اكنون در دست مسلمانان است و قطعاً چون اين كتاب خوانده مي شود, به اين نام ناميده شده است .

اگر گفته شود خداوند در نام گذاري اين كتاب مقدس هر دو معنا را لحاظ نموده ـ يكي سبب و ديگري مسبب ـسخني به حقّ و صواب گفته شده است ; يعني چون تنها كتابي كه همهء حقايق عالَم آفرينش در آن جمع شده و هر آن چه كه صلاح و سعادت بشر را در دنيا و آخرت تأمين و تضمين مي كند, در آن فراهم آمده است . اين كتاب آسماني است . پس كتابي خواندني است و بايد آن را خواند و در آن تدبّر و تعقل نمود.